قالی و فرش ایرانی دارای طرح و نقوش متنوعی است که هر کدام حرفی برای گفتن دارند.
طرح و نقشی که گویای تاریخچه فرش و زادگاه فرش است.
به طور کلی فرش ایران در طرح های آثار باستانی و ابنیه اسلامی (این گروه شامل تمام طرح هایی است که از نقوش و اشکال تزیینی بناها، عمارات و کاشی کاری های آنها گرفته شده)، طرح های شاه عباسی (اساس تمامی طرح های شاه عباسی بر مبنای کاربرد گل معروف شاه عباسی است.. گل‌های شاه عباسی به همراه بندهای ختایی و گاه تلفیقی با اسلیمی ها، انواع مختلفی از نقوش فرش را ایجاد می‌کنند.)
طرح های اسلیمی (فرم اصلی این طرح‌ها بر پایه گردش منظم و نقوش اسلیمی است)، طرح های اقتباسی(اغلب طرح‌های این گروه شباهت زیادی به طرح‌های فرش مناطق مرزی ایران و کشورهای همسایه دارد به همین دلیل به طرح های اقتباسی معروفند).
طرح های افشان(اشکال و اجزا تشکیل دهنده بیشتر طرح‌ها به صورت پیوسته و بدون انقطاع ترسیم می‌شود در حالی که در طرح افشان اجزای تشکیل دهنده طرح به صورت پراکنده و جدا از هم، ولی با فاصله منظم از یکدیگر طراحی می شوند).
طرح های واگیره ای (هنگامی که جزء کوچکی از طرح در متن فرش در جهات طولی و عرضی تکرار شده و به وسیله گیره به یکدیگر متصل شوند،طرح بندی واگیره ای نامیده می شود) طرح بته ای (از طرح‌های معروف و موفق در طرح قالی، که علاوه بر ایران در هندوستان نیز رواج دارد)
طرح درختی (اشکال درختان و شاخ و برگ و بوته‌ها، عناصر اصلی این طرح هستند).طرح ترکمن، طرح شکار گاهی ، طرح گل فرنگ ، طرح های قابی (متن فرش با اشکال هندسی، مربع و لوزی،شبکه بندی می شود و در داخل هر یک از این خانه ها نفش مایه هایی از قبیل گلدان گل ، بته، شاخه گل، درختانی ماننر سرو و بید، پرندگان و … به طور مجرد ترسیم می شوند)، طرح گلدانی، ماهی درهم، محرابی و … بافته می شود.بر اساس اعلام برخی از کارشناسان طرح های بته ای،نقش ماهی و … محبوبیت بیشتری دراین بین دارند.